społeczeństwo musi się przygotowywać nie tylko ekonomicznie, politycznie i organizacyjnie, ale także psychicznie.<br>126. Tendencje integracyjne występują w ostatnich dziesięcioleciach również poza Europą Zachodnią. Nieudaną próbę integracji podjęły pod presją ZSRR państwa byłego obozu socjalistycznego tworząc w 1949 r. Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG).<br>Miała być ona, w pewnym okresie, alternatywą dla EWG. Rozpadła się jednak wraz z rozpadem obozu państw socjalistycznych (1989-1990) i zakwestionowaniem hegemonii radzieckiej w Europie wschodniej. W ostatnim czasie powołane zostało do życia Północnoamerykańskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (NAFTA) obejmujące trzy największe państwa tego kontynentu: USA, Meksyk i Kanadę. Próby integracji gospodarczej podejmowały także niektóre kraje Afryki