w polityce jak jej poprzedniczka. Znaczna jej część wróciła do kraju już po kilku latach, inna część wrosła w obce środowisko.<br>Nie zdobyła sobie też emigracja postyczniowa politycznego i moralnego wpływu na kraj, który szedł swoją własną drogą. Aktywność tej emigracji, a zwłaszcza jej lewego skrzydła, miała jednak swoje znaczenie, antycypując w niejednym rozwój poglądów i programów krajowych.<br>Czynni za granicą lub też opuszczający kraj, liczni agenci i komisarze Rządu Narodowego nie od razu pogodzili się z przegraną. Różnymi sposobami, zależnie od tendencji politycznej, próbowali i nadal kierować emigracją i krajem. Władysław Czartoryski w kwietniu 1864 r. podał się do dymisji