pozytywizm z pozycji konserwatywnych. Antyutopią pozytywistycznego utylitaryzmu była <name type="tit">Ofiara królewny</> (1906) J. Lemańskiego, wizja "maszynowo-szablonowego ustroju społecznego". <name type="tit">Podróż poślubna pana Hamiltona</> zdaje się uzasadnić przyczyny klęski świata, przepowiadanej przez M. Smolarskiego w <name type="tit">Mieście Światłości</>: idzie o ruiny utopii społeczeństwa zorganizowanego na naukowych zasadach, ale ograniczającego wolność jednostek i wprowadzającego automatyzm myślenia i postępowania. <orig>Antyutopijną</>, a przede wszystkim jednak antyfaszystowską wymowę miały <name type="tit">Dwa końce świata</> (1937) Słonimskiego, gdzie niejaki Hans Redlich (aluzja do Hitlera) zamierza - po zniszczeniu dotychczasowej kultury - sprowadzić świat do stanu pierwotnego, do epoki kamienia łupanego. W okresie powojennym pojawiły się również antyutopie totalitaryzmu, upostaciowanego w poststalinowskim "realnym socjalizmie