swoje poglądy w tej sprawie. Zdaniem Gasparriego wzajemna akulturacja zdobywców i podbitych oraz utożsamianie się wszystkich wolnych posiadaczy z polityczną wspólnotą longobardzkich wojowników sprawiły, że prawo tej wspólnoty, teoretycznie wciąż osobowo-plemienne, uzyskało faktycznie w czasach Liutpranda terytorialny charakter47. Paolo Delogu z kolei, choć przekonany o bliskim związku edyktu z barbarzyńską tradycją i kulturą, wysunął ostatnio hipotezę, że król Rotari świadomie zmierzał do nadania swojej kodyfikacji terytorialnego charakteru przez narzucenie rzymskiej ludności plemiennego prawa Longobardów48. Mielibyśmy w takim razie do czynienia nie tyle z romanizacją zdobywców, ile z prawną barbaryzacją pokonanych.<br>W królestwie Longobardów nie było urzędowego spisu rzymskiego prawa, czegoś