I wreszcie komplikacja trzecia: nawet jeśli mamy do czynienia z ustrojem demokratycznym i jeśli obdarzony w nim władzą "uznany ustawodawca" czy przywódca jest artystą czy pisarzem na tyle rozumnym, aby żywić szacunek dla nie dającej się wyrównać pod sznurek ludzkiej różnorodności - nawet wtedy jego sukces w świecie polityki nie jest bynajmniej przesądzony. Jego siłą jako pisarza - tą siłą właśnie, która dawała mu moralne uprawnienia "ustawodawcy", choćby "nieuznanego" - była nieugiętość, odrzucenie wszelkiego kompromisu. Jako polityk, przekonuje się nader prędko, że w społeczeństwie demokratycznym polityka jest niczym innym jak właśnie elastyczną sztuką kompromisu.<br> Gdyby pewnego dnia wyroki przeznaczenia zrządziły, że pierwszym prezydentem postkomunistycznej