artystycznych, budowali ochronki, pomagali byłym powstańcom. Inni - jak Schei- blerowie czy Grohmanowie w Łodzi - dzięki zarobionym pieniądzom budowali na ziemiach polskich fabryki włókiennicze. W latach 70. XIX wieku produkcja przemysłowa Królestwa wzrosła trzykrotnie. Rozwój przemysłu napędzał założony w 1828 r. przez Ksawerego Druckiego-Lubeckiego Bank Polski. Po likwidacji placówki przez carat w 1870 r. ruszył powołany m.in. przez żydowskiego finansistę Leopolda Kronenberga Bank Handlowy. Kronenbergowie, tak jak wiele rodzin pochodzenia żydowskiego czy niemieckiego, w ogromnym stopniu przyczynili się do wzbogacenia ziem polskich. - Wielu spośród finansistów żydowskich, potomków Zbytkowera i Epsteina, było gorącymi polskimi patriotami - mówi Stefan Bratkowski. Na przykład rabin