Autoportret z kobietą to niby wywiady udzielone niemieckojęzycznej dziennikarce, niby jakieś sprostowania ewidentnych przeinaczeń, których ona się dopuściła. Obcym dziennikarzom, jak wiadomo, trzeba wszystko tłumaczyć od podstaw.<br> Tadeusz Konwicki nie mógł w doświadczeniu stanu wojennego znaleźć podobnej szansy nowego przemyślenia historii, ponieważ doświadczenie to w jego mniemaniu rozpaczliwie potwierdziło wszystko, co on do tej pory o historycznym położeniu Polaków napisał - od Rojstów poczynając. Pełno na ten temat konstatacji we Wschodach i zachodach księżyca a także w Zorzach wieczornych. W powieści Rzeka podziemna wyraża się to w ten sposób, że bohater chodzi nie tylko zatartymi szlakami polskiej historii, spotyka jej upiory, jej powtarzające