i zdolności <br>pojmowania swoich uczniów. W Chinach pojawiła się teoria 'jedności trzech <br>religii' (chiń. sanjiao yizhi; jap. sankyo itchi), czyli jedności buddyzmu, <br>konfucjanizmu i taoizmu, jednak nie wszyscy mistrzowie zen byli jej <br>orędownikami. W Japonii także wielu współczesnych mistrzów zen cytuje <br>nauki taoistycznych mędrców czy Konfucjusza. <br>Na oddzielną uwagę zasługuje dialog zen i chrześcijaństwa, który także <br>jest związany z przekonaniem o uniwersalnych aspektach przesłania zen. <br>Orędownikiem tego dialogu był między innymi Thomas Merton, który <br>twierdził, że "zen nie jest świadomością o strukturze nadanej przez określoną <br>formę lub system; jest świadomością ponadkulturową, ponadreligijną, świadomością <br>przekształconą". Według niego cechą wspólną zen i chrześcijaństwa