że zwrot, którego Ojciec teraz użył - "jest konieczne" - to klucz do papieskiego przesłania. Jan Paweł II pokazał w homilii wygłoszonej w Gdańsku, że po prostu nie ma innego wyjścia niż współpraca, że jeżeli się tego nie zrobi, to stracą wszyscy. W ten sposób Papież apelował również do jakichś elementów patriotyzmu, dobrej woli także u tych ludzi, którzy byli wówczas u władzy. To było ze strony Papieża przekroczenie sytuacji klinczu, w jakiej znalazły się obie strony: władza i opozycja. <br>Z jednej strony teologia pomaga nam opisać rzeczywistość w kategoriach dobra i zła, lecz z drugiej strony przypomina nam, że na ziemi nie występuje