a od robotników oczekuje się tylko ścisłego wykonywania poleceń. Model japoński charakteryzuje zarządzanie partycypacyjne, więzi poziome, a od robotników oczekuje się pełnego zaangażowania w sprawy przedsiębiorstwa.<br>Japoński model zarządzania jakością, w którego ukształtowaniu znaczący udział mają amerykańscy doradcy, znajduje się najbliżej idei TQM. Natomiast, europejska droga do TQM wiedzie przez doskonalenie i rozwój koncepcji zawartych w normach ISO serii 9000 i pokrewnych, ustanowionych w 1987r. przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną. TQM jest zbyt złożoną i dopiero powstającą koncepcją najnowocześniejszego typu zarządzania jakością, stąd nie można podać jej wyczerpującej charakterystyki. Ponadto, występują różnice poglądów, interpretacji, akcentów i przyjmowanych założeń, dotyczące samej idei TQM