energicznie wkracza w życie publiczne. A przecież jest to tak wielka instytucja, że szybko zmajoryzuje całą tę sferę i ugrzęźniemy w państwie wyznaniowym. Należy więc wszelkimi siłami ratować polską demokrację. Tu widzę jeden z podstawowych czynników, które spowodowały antyklerykalną histerię w pierwszych latach III Rzeczypospolitej. Drugi czynnik to brak demokratycznego doświadczenia. W Kościele wiele osób nie dostrzegło, że polityka w kraju autorytarnym i kraju demokratycznym to dwie różne "polityki", i w tej drugiej sytuacji Kościół, zwłaszcza duchowieństwo, winien się skoncentrować na sferze metapolitycznej. Natomiast ludzie z zewnątrz Kościoła, a także "szeroka publiczność" nie nawykli do normalnego funkcjonowania Kościoła w wolnym kraju