pisze Stefan Kieniewicz.<br>&lt;gap reason="sampling"&gt; <br>Wolno sobie zresztą zadać przewrotne pytanie: gdyby nie rozpadły się tak gwałtownie dwa wielkie mocarstwa zaborcze, to czy wszyscy Polacy opuściliby wysoko płatne i nieraz nader prestiżowe stanowiska, jakie w nich zajmowali? Muszę zresztą przyznać, że z mieszanymi uczuciami czytam o wkładzie Polaków do cywilizacji świata. Uczuciu dumy, że wnieśliśmy tak wiele, towarzyszy gorzka refleksja, bo przecież o wkładzie tym decydowała w znacznym stopniu nasza emigracja, bardzo rzadko dobrowolna. W innych warunkach politycznych (a więc gdyby Polska była niepodległa) ludzie ci pozostaliby w kraju i przyczynili się do rozwoju własnej ojczyzny, a nie na przykład Peru czy Stanów