W takiej samej mniej więcej sytuacji znajdują się wszystkie późniejsze emigracje literackie, znacznie słabsze liczebnie i materialnie.<br>Emigracje dawniejsze, jak polskie i włoskie ubiegłego stulecia,<br><br><br>strona 44<br><br>trafiły do krajów, w których istniała niezależna opinia publiczna i grupy posiadające tendencje polityczne i systemy wartości podobne do tych, z jakimi przyjeżdżali emigranci. Wojny położyły koniec niezależnej opinii w Europie, gdzie całe społeczeństwa zostały zmobilizowane politycznie i wyrzekły się posiadania sądów własnych odbiegających od tego co piszą inspirowane przez rządy gazety. Francja i Włochy odbiegają nieco od tego szablonu, ale i tam wszyscy narzekają na anarchiczne usposobienie ludności, które nie pozwala tym krajom