ubiegnie go Gombrowicz, "podszywając" go dzieckiem... Taktyka pisarza polega zatem na kompromitowaniu dawniejszych, dostojniejszych form młodszymi, aby następnie unieważnić te ostatnie. Synczyzna nie zwycięży w Trans-Atlantyku ojczyzny, wszystko rozpłynie się w chóralnym śmiechu.<br>Także w Ślubie Henryk nie zostanie królem. Dopiero w Pornografii, w Kosmosie groźne (a nawet odrażające) fantazmaty zagarniają całą powieściową rzeczywistość... Ale wtedy Gombrowicz ma już Dziennik, w którym on sam - ten artysta, dziwadło, potwór! - zwykleje, uspołecznia się i wpisuje w tradycję: spostrzegł to już dawno François Bondy.<br>Dwoistość pisarskiej postawy zostaje tym samym rozpisana na różne literackie gatunki: na fikcję powieściową i pseudo-diariusz (pseudo-, bo