lekceważyć różnice stopnia tej klęski, skoro cel jest nieosiągalny? Samotność - porozumienie: to para pojęć szczególnie często używana przy interpretacji filmów Bergmana. Z jednej strony opozycja ta stanowi jawną transformację (kryptopostać) problemu metafizycznego. Z drugiej - uzyskuje pewną autonomię. Mniejsza samotność - większe porozumienie. Są to zdobycze warte przecież wysiłku. Prosty jak na garbatego; jeśli jednak kalectwo jest nieusuwalnym atrybutem ludzkiego istnienia?<br>Tak więc bohaterowie Bergmana (a zwłaszcza kobiety) podejmują wiele starań, aby rozbić, a przynajmniej nadkruszyć skorupę wzajemnej obcości, zbliżyć się do drugiej osoby, ogrzać w cieple zrozumienia i obustronnej akceptacji, choćby to było tylko zrozumienie wzajemnych słabości i zarazem nieprzenikalności osobowych światów