pokusić się tu o porządkującą systematykę: z wyjątkiem Górnickiego (o którym już obszernie mówiliśmy) i Szymonowica (któremu poświęcimy odrębne ujęcie), pozostali pisarze to w zasadzie auctores unius libri.<br>Uzgodnienie reguł literatury humanistycznej z myślą religijną epoki nie było dziełem jezuitów, choć wystąpiło tak wyraźnie w ich działalności pedagogicznej. Inaczej mówiąc, humanizm katolicki, znany nam najlepiej z wersji jezuickiej, jest częścią zjawiska obszerniejszego, które trafniej byłoby nazwać humanizmem chrześcijańskim. Dla tej formacji znamiennym i znamienitym przykładem może być twórczość szkockiego humanisty George Buchanana (1506-1582), znanego nam już autora poetyckiej parafrazy psalmów, której wiele zawdzięczał Kochanowski, gdy pisał swój Psałterz Dawidów. Buchanan