zniewala niż wyzwala, a ceną postępu jest destrukcja". Zaś całej generacji "nie udało się ustanowić równowagi między moralnością i polityką" (cyt. za: Monica Stirling, A Screen of Time. A Study of Lucchino Visconti, N.Y. 1979).<br>Odwrócenie się ku sztuce jest pokusą, bo reprezentuje ona wartości względnie trwałe, a w huraganie czasu jest jedyną ostoją nie podlegającą zmianom, chwiejnej koniunkturze. Zmianom, a może wprost - degradacji. Przynajmniej sztuka czasu przeszłego, a właśnie w czasie przeszłym znajduje ona swe naturalne miejsce. To sztuka przeszłości dominuje w filmach Viscontiego - od zabytków etruskich z Volterry, gdzie nakręcił Błędne gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy po arię Mozarta i