dogmatów marksizmu-leninizmu zarówno w teorii, jak w praktyce. W Europie Wschodniej i w Chinach, gdzie widoczne reformy są śmielsze i bardziej pragmatyczne, ta tendencja jest jeszcze wyraźniejsza. Ogólną tendencją w łonie współczesnego komunizmu, także w Związku Sowieckim, jest odchodzenie od wszystkiego, co kiedyś uchodziło za istotne. W dziedzinie gospodarki idea własności państwowej czy społecznej w rolnictwie, w sektorze usług, a nawet w przemyśle, jest odrzucana jako zbędny balast, lub w mniejszym czy większym stopniu potępiana. Przedmiotem ataków jest także centralne planowanie i ustalanie cen, przy czym odbywa się nieśmiały ruch w kierunku mechanizmów rynkowych.<br> Na płaszczyźnie politycznej całkowita komunistyczna kontrola