wcześniej zostali uwolnieni od pańszczyzny przez Joannę Grudzińską, żonę w. ks. Konstantego; dominowało u nich gospodarstwo wielohektarowe, przeludnienie było w dużym stopniu rozładowane przez wewnętrzną kolonizację na tereny sąsiedniego powiatu gostynińskiego itd. Stąd m.in. żywy tutaj do dziś patriotyzm lokalny, przywiązanie do tradycji, duma ze swej sztuki ludowej, co idzie w parze z wysokim poziomem kultury rolnej i ogólnej oświaty. Na Podlasiu na przykład, we wspomnianym okresie, ponad konflikty między wsią a dworem wybijał się antagonizm między chłopami "szlachetnie urodzonymi" a "zwyczajnymi" oraz problem ucisku religijnego i narodowego. W tych zróżnicowanych warunkach chłop pewne niezbędne przedmioty wykonywał sam, inne przy