tym bardziej uparcie, że owa "Ukraina", tyleż poetycka co rzeczywista była dlań - lub chciałby, żeby była - tym samym, czym dla drugiego z Wielkich była poetycka i rzeczywista "Litwa". Ileż wzruszającej mistyfikacji mieści się w jego inwokacjach do Ikwy, z której starał się uczynić rzekę nie gorszą niż Niemen czy Wilja, ileż starań, aby z Ukrainy właśnie stworzyć ten "kraj lat dziecinnych", usprawiedliwiający jego miejsce aa ziemi i miejsce w poezji! Jeśli jednak wizja Ukrainy stanowiła dlań tak wielką wartość, to tym bardziej gwałtownie dążył on do wytoczenia procesu historycznego tym, którzy mu tę Ukrainę utracili. Stąd ironia., stąd także piekielna złość