śnieżne róże wieńczą ciemne włosy, oto jej siostra Roza w czarnej szacie, ze spływającym jak strumień krwi czerwonym udrapowaniem, oto męski chór - czerń i biel chryzantem w butonierkach - i ten końcowy akord zbiorowej deklamacji: "O, święta ziemio polska!"...<br><br> Łzy w oczach widzów, gorące brawa. Trzeba budzić wciąż na nowo te iskry myśli i uczuć - alegoriami, symbolem, legendą, opowieściami nie tylko z najdawniejszych dziejów, ale i "historią najświeższą", którą pamięta się z własnych przeżyć i doświadczeń. Chwała zwyciężonym! - Gloria victis! - tym wszystkim z 1863 roku! W cyklu nowel pod tym łacińskim tytułem w czterdzieści cztery lata od styczniowej tragedii pisarka zacznie malować