odnotujmy: Dobry Dzikus, zrezygnowawszy z kraju Sielan i Nipuanów, jako wyspę wyznaczył sobie wnętrze człowieka. Stracił złudzenia, nabrał dobrych manier, ale nie wyzbył się skłonności do utopijnego myślenia.<br>Wiek XIX, nowe doświadczenia historyczne zmusiły do rewizji wiary w ponadczasową moralność rzeczywistości i historii; w świetle rozbiorów i klęsk powstań narodowych jawiły się one jako wręcz niemoralne. Polityka podkopała wiarę w filozofię i Dobry Dzikus zmuszony był się nieco wycofać.<br>Oznaczało to wszakże z jego strony tylko zawieszenie broni, wyczekiwanie. Mochnacki zaatakował idealizm niemieckiej filozofii i "polskiego kantyzmu"; rzuciwszy się w wir polityki, zwątpił nawet w moc kultury, tak wysoko wyniesionej przez Wieszczów