to znaczy siebie na przekór wszystkiemu zachować i tworzyć. Gdyż filozofia Stendhala nie jest, jak by ktoś mógł przypuścić, filozofią ponurą i beznadziejną. Przeciwnie, egzaltując namiętności, wierząc, że człowiek może i powinien być szczęśliwy, gdy namiętności swoje nasyca, autor Pustelni parmeńskiej całą winę przerzuca na zbiorowość, która nakłada na jednostkę kajdany. Sam człowiek jest tak niewinny, jak niewinne jest zwierzę. Motorem jego działania jest dążenie do szczęścia, a gatunków szczęścia jest tyle, ile organizacyj psychofizycznych. Dać ludziom własne szczęście zdobywać - to nic innego jak wprowadzić ich w takie warunki, gdzie i na zbrodnię, i na dobroć będą mogli sobie pozwolić bezkarnie