sportów konna jazda, myślistwo i szermierka pozostały przywilejem bogaczy, a zwłaszcza ziemiaństwa. Zaczęły się jednak pojawiać nowe formy ruchu fizycznego. W 1867 r. przeszczepiony został z Czech do Galicji ruch sokolski; miał on podnosić kulturę fizyczną poprzez zbiorowe uprawianie gimnastyki. W Warszawie później nieco weszło w modę wioślarstwo, następnie zaś kolarstwo, uprawiane na razie przez niewielkie grupki amatorów.<br>Obyczaj wiejski pozostał tradycyjny, w mieście różnicował się zależnie od grup społecznych. Robotnik przybyły ze wsi zrywał więzy z dawną społecznością, ale nie od razu wrastał w nową społeczność. Solidarność proletariacka, zrozumienie interesu klasowego, odcięcie się od ideologii i autorytetów narzucanych w ciągu