malarzu polskim, wyłączając qualité malarską (forma, kolor, kompozycja i inne zdrożne formalizmy), o jego sile ewokacji psychologicznej "zrozumiałej dla mas", nie ma nikogo, kogo by w Polsce można było postawić nawet blisko Matejki. Ileż razy w prasie krajowej cytowano jego słowa: "ja nie mogę robić tak, jakbym chciał, ja nie komponuję, jak rozumiem warunki artystycznej doskonałości obrazu, o rzeczy ważniejsze chodzi mi więcej niż o nie, o wyraz postaci lub wyrazistość grupy, więcej niż o czystość linii, jak i piękno układu".<br>Ten podział u Matejki na formę i treść - treść ważna, forma nieważna - jakby w sztuce te sprawy mogły istnieć osobno