powieść sfilmowana wiernie przez Andrzeja Barańskiego), Koń Pana Boga Wilhelma Dichtera, Tego lata w Zawrociu Hanny Kowalewskiej. Często centralnym doświadczeniem autorów było traumatyczne przeżycie wykorzenienia, np. wysiedlenia ze Wschodu w prozie Jurewicza. W autobiograficznej powieści Romana Grena Krajobraz z dzieckiem narrator rekonstruuje "ocenzurowaną pamięć" rodziny żydowskiej, ukrywającej przed dziećmi żydowskie korzenie i prawdę o zamordowanych w czasie wojny.<br> Autorom tych opowieści towarzyszy przeświadczenie, że w okresie dzieciństwa kryje się tajemnica człowieka dorosłego. Anna Bolecka w Białym Kamieniu i Olga Tokarczuk w Prawieku kreślą sylwetki dzieci, które przynoszą na świat pełnię swojego dorosłego losu. Jak pisze Olga Tokarczuk: <br>&lt;gap&gt;<br> Nowym gatunkiem prozy współczesnej