istniejącego. Jeśli rzeczywistość społeczna nie podąża za ideami, jak to mistrz Hegel obiecywał z katedry berlińskiego uniwersytetu, należy idee dostosowywać do rzeczywistości i w ten sposób osiągnąć jedność bytu i myśli. "Krytyczny krytyk", stwierdzał Bruno Bauer, nie uczestniczy w cierpieniach i radościach społecznych. Pisał z patosem, oburzającym Marksa, iż "krytyczny krytyk" przebywa w "samotności i tylko niekiedy z ust jego rozlega się śmiech bogów olimpijskich z przewrotności świata".<br>Tych kilka słów wyjaśnienia jest niezbędne dla zrozumienia wywodu Marksa oskarżającego Bruno Bauera, iż pisał z podszeptu wewnętrznego cenzora i działał na szkodę rozszerzenia zakresu wolności w Niemczech, gdzie Bauer - w przeciwieństwie do