chłopskich. Nie usprawiedliwia to oczywiście w niczym antyżydowskich ekscesów, jakich dopuszczali się nacjonaliści, ale pozwala nieco inaczej spojrzeć na problem antysemityzmu jako integralnej części myśli narodowej. W istocie była to przez wiele lat sprawa drugorzędna, która wyeksponowaniu uległa dopiero w latach 30. Jeszcze większym nieporozumieniem jest przypisywanie całej endecji łatki ksenofobii, zwłaszcza jeśli wspomnieć fascynację Dmowskiego najpierw Wielką Brytanią, a później Japonią, które kolejno wskazywał Polakom jako wzory godne naśladowania.<br>Najmniej znana jest sprawa powikłanego stosunku endecji do katolicyzmu. Zanim Dmowski napisał w latach 20. swoją pracę "Kościół, naród, państwo", po której popularność zyskało hasło Polak-katolik, narodowcy przeszli długą drogę