poprawiły tę głęboko zniekształconą wizję historii. Nazwiska przywódców pokojowej rewolucji demokratycznej - Havla czy Wałęsy - weszły do powszechnego obiegu, aczkolwiek do dziś większą sławą cieszy się jednak Michaił Gorbaczow, owszem, Słowianin, ale przecież nie taki sam jak tamci bojownik o prawa ludzkie i narodowe w naszej części Europy. W tym zachodnim kulcie Gorbaczowa odzywa się echo starego paradoksu. Rosja od wieków fascynowała Zachód. Przepastna, tajemnicza, wcielenie mitycznej słowiańskiej duszy. A to przecież Rosja podkreślała swą odrębność od Zachodu i jego cywilizacji. W XIX w. rosyjscy słowianofile piętnowali odszczepieństwo Polaków, którzy "zdradzili" słowiańszczyznę dla Zachodu. Nawet liberał Aleksander Hercen uważał, że tylko Rosja