Wiek IV jest z tego punktu widzenia bardzo ważny. Masy, które ulegały procesowi chrystianizacji, wnosiły do chrześcijaństwa wzorce swoich własnych przeżyć, które były przejawem żywotnych, trwających nadal w świadomości mas tradycji pogańskich. W ich pobożności szczególną rolę odgrywał kult męczenników, który w IV w. rozrósł się do ogromnych rozmiarów, oraz kult relikwii. Miały one często formy bardzo naiwne, będące wyrazem wierzeń i praktyk pogańskich, przenoszonych na grunt chrześcijański. Mnożyła się też literatura hagiograficzna związana z kultem męczenników. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na relikwie upowszechniał się zwyczaj przenoszenia zwłok męczenników, co doprowadziło w następstwie do handlu prawdziwymi lub domniemanymi relikwiami. Wiązał