liberalnego ziemiaństwa z innych dzielnic Polski.<br><br>65. Bractwa trzeźwości<br><br>Osobną kartę w dziejach aktywności organicznej stanowiły bractwa trzeźwości, organizowane przez kler dla walki z pijaństwem. Nieustanny wzrost produkcji wódki i niekontrolowana jej sprzedaż przez dwory uczyniły z pijaństwa straszliwą klęskę społeczną. Karczmy konkurujące ze sobą sprzedawały wódkę po groszu za kwaterkę; w Królestwie roczna konsumpcja zbliżała się do 10 litrów czystego spirytusu na głowę ludności. Propinacja dworska wyciągała ze wsi cały zarobek chłopa, rujnując zarazem jego zdrowie i siły.<br>W miarę rozwoju stosunków kapitalistycznych pijaństwo ludu stawało się mniej pożądane dla klas panujących. Nie tylko fabrykant, ale i właściciel folwarku potrzebował