Perret. Jakkolwiek jednak tam było, nabyta dobra znajomość francuskiego kształtowała moje lektury w późnych latach trzydziestych i podczas wojny. W środowisku literackim pewien wpływ miały książki Jacques`a Maritaina. I tak się złożyło, że z kół wielbicieli Maritaina w Laskach, chyba od Maryni Czapskiej, dostałem maszynopis jego książki A travers le désastre, napisanej już w Ameryce. Maszynopis przeszmuglowano z Holandii. Książka wymierzona przeciwko kolaboracji, za de Gaulle`em i sprawą Wolnych Francuzów. Ukazała się w moim przekładzie w 1942 roku jako podziemna miniaturowa książeczka Drogami klęski. Za przedmowę, w której broniłem honoru Francji znieważanej przez Niemców, powinienem był dostać Legię Honorową