rozpowszechnionej kompilacji prawa rzymskiego w longobardzkiej Italii nie było. W razie wątpliwości co do prawa Longobardów skryba mógł sięgnąć do jakiejś kopii edyktów, ale gdy szło o prawo Rzymian, można było tylko "zapytać innych", czyli sięgnąć do ustnej tradycji. Lex Romanorum nabrała cech prawa zwyczajowego, co zresztą pozwalało mimo braku legislacji dostosowywać się do zmian społecznych. Po drugie, zarówno w czasach Rotariego jak i Liutpranda monarchia była wspólnotą longobardzkich wojowników, którzy stanowili jedyne "źródło suwerenności"55 i mieli monopol udziału w sprawowaniu władzy świeckiej. Głęboka nierówność polityczna Longobardów i Rzymian miała istotne konsekwencje, gdy idzie o ich faktyczną pozycję majątkową i