frankijsko-rzymskie wzory władztwa gruntowego zderzały się oczywiście z barbarzyńskim kolektywizmem, ale przełamywaniu oporu sprzyjała nie tylko brutalna siła zdobywców.<br>Nie brakowało - rzecz jasna - aktów gwałtu. Przeprowadzona na rozkaz Karola Wielkiego w 782 r. rzeź saskich jeńców lub nieco późniejsze masowe deportacje mogą budzić anachroniczne wprawdzie, ale nieprzypadkowe skojarzenia z ludobójstwem i czystkami etnicznymi. Przeobrażeń ustrojowych nie dokonano jednak wyłącznie ani nawet głównie nagą przemocą. Frankowie nieśli Sasom nowy ład nie tylko na ostrzach swoich włóczni, ale i w swoich głowach. Pod rządami Karola Wielkiego, Ludwika Pobożnego i Ludwika Niemieckiego zdołali oni zaszczepić swój system wartości tym saskim edelingom, którzy dołączyli