przedmiotów ogólnych, humanistycznych, pozazawodowych. Większość ludzi legitymujących się obecnie wyższym wykształceniem ukończyła więc de facto studia zawodowe i bez intensywnego samokształcenia, rozbudzenia samemu dodatkowych zainteresowań, nie ma szans na aktywne uczestnictwo w życiu społecznym poza swoimi stanowiskami pracy. W ostatnich latach nastąpił pod tym względem dalszy regres. Przyczyną pośrednią jest manipulacja, jakiej dopuścili się w przeszłości komunistyczni ideolodzy, wprowadzając na wyższe uczelnie obowiązkowe kursy filozofii marksistowskiej, ekonomii politycznej socjalizmu i nauk politycznych, rozumianych jako instrumenty indoktrynacji. W ten sposób zbezcześcili ideę kształcenia ogólnego i zohydzili nauki społeczne. Niestety, uczynili to na tyle skutecznie, że po 1989 r. na uczelnie nie wprowadzono