w danym wypadku znalazło wyraz przede wszystkim w atakowaniu odrębnej i krzywdzącej ludność tych ziem konstytucji. Była to więc walka o równouprawnienie obywateli Alzacji i Lotaryngii w ramach Rzeszy, prowadzona wprawdzie wytrwale i z dużą odwagą cywilną, lecz bardziej z pozycji liberalnych aniżeli marksistowskich.<br>Podobny proces, w warunkach jednak znacznie mniej skomplikowanych dla partii, autor charakteryzuje w rozdziale piątym, poświęconym stanowisku socjaldemokracji niemieckiej wobec kwestii północnego Szlezwiku. W o obu wypadkach proces ten ujawnił się nie tylko w polityce parlamentarnej, lecz również w stosunkach wewnątrzpartyjnych. Na ziemiach tych bowiem zarząd SPD protegował raczej język niemiecki, ustosunkowując się dość niechętnie do wszelkich