mamy do czynienia z patriotyzmem bądź nacjonalizmem instrumentalnym, czy też patriotyzm lub nacjonalizm tej wspólnoty ma charakter ideologii, czyli całościowego poglądu na świat. Odróżnienia takie nie zawsze są możliwe w praktyce, jednak często są możliwe, jak świadczy choćby przykład walki o zakaz aborcji. Dopóki jest to walka wynikająca z religijnej motywacji, <page nr=35> można się z nią zgadzać, lub nie zgadzać, ale nie ma ona nic wspólnego z niebezpiecznym nacjonalizmem wewnętrznym: kiedy jednak staje się to walka uzasadniana na przykład tym, że naród potrzebuje większej liczby ludności, wówczas jej agresywnie nacjonalistyczny charakter staje się oczywisty. Podobnie będzie w przypadku dzieła sztuki, które zdaniem