saskich powracano myślą do złotego wieku, blask, który go otaczał, wynikał przede wszystkim ze zwycięskiego miecza, do czasu tak skutecznie osłaniającego granice rozległej Rzeczypospolitej. Stąd brała się apoteoza Batorego, którego nazywano Stefanem Wielkim, stąd też wynikała pochwała Jana Zamoyskiego.<br>W czasach stanisławowskich okres panowania dwóch ostatnich Jagiellonów uznano powszechnie za najpomyślniejszy w dziejach narodu. "Wiek królów Zygmuntów był u nas co do nauk owych to wiekiem, który u Rzymian za panowania cesarza Augusta złotym nazywano"#pisał Franciszek Bohomolec. Z dumą wspominano o unii lubelskiej i konfederacji warszawskiej (1573) przyznającej swobody wyznaniowe całej szlachcie. I tylko konserwatywne sfery kościelne gorszyły się zbyt