wolność znalazła swe gniazdo, bądź charakteru Ethosu, w świetle którego wolność staje się świadomością siebie. Pierwszą granicę przypominają w polemice z Sartrem: Ricoeur, Marcel, Merlau-Ponty, nawet Heidegger. Ale o granicy drugiej, tej od strony Ethosu, mówi niewielu. Dlatego tym cenniejsze staje się dla nas świadectwo Emmanuela Levinasa, jednego z najwybitniejszych myślicieli ostatniej doby. Przytoczeniem jego świadectwa, które jest bliskie doświadczeniom wielu ludzi, chciałbym zakończyć niniejsze rozważania. Levinas dokonuje odwrócenia porządku, który nawet w filozofii stał się schematem. Dotychczas sądziliśmy, że wolność to podstawa i źródło odpowiedzialności. Levinas wykazuje, że jest odwrotnie: to odpowiedzialność jest podstawą, źródłem i gniazdem wolności. Spełniamy