wynikające z nieustannego samotworzenia się <br>rzeczywistości 'absolutnie sprzecznej samotożsamości'. Sprzeczność jest <br>bowiem źródłem nieustannego ruchu (a więc także nieustannych zmian). <br>Filozofia zen jest filozofią uniwersalną, ponieważ zawiera w sobie <br>wszystkie możliwe stanowiska filozoficzne jako prawdy cząstkowe, chociaż <br>sama nie jest po prostu sumą tych prawd. <br>Według kolejnej definicji filozofia jest "namysłem, który pojawia się <br>wtedy, gdy praktyka staje się samoświadoma". Ta definicja także jest <br>użyteczna w odniesieniu do filozofii zen, ponieważ wielu mistrzów starało <br>się wypracować teorię praktyki zen. <br>Filozofia bywa też definiowana jako "refleksja nad rzeczywistym doświadczeniem <br>świadomości ludzkiej". Przedmiotem filozofii jest bowiem <br>odkrycie znaczenia tych doświadczeń, a także odnalezienie