twierdził Tadeusz Kotarbiński.<br> Zdolność zbawczego i skutecznego życiowo przekształcania dusz ludzkich przez literaturę wiązano z jej jednokierunkowym, jednoznacznym oddziaływaniem na czytelnika. Ale marksizm zaprzeczył łatwym uogólnieniom dotyczącym odczytywania ideologii i - przez analogię - wartości wychowawczych dzieła sztuki. W artykule ogłoszonym w &lt;name type="tit"&gt;"Polonistce"&lt;/&gt; Henryk Markiewicz zwrócił uwagę, że "&lt;q&gt;przesłanie ideologiczne utworu jest niejednoznaczne i wielowykładalne&lt;/&gt;", rekonstrukcja tzw. wymowy ideologicznej hipotetyczna, "a już wymierzanie wpływu książki na kształtowanie się charakteru czy dalsze postępowanie odbiorcy - to chyba utopia naukowa".<br> Pedagodzy i socjolodzy (&lt;name type="person"&gt;Suchodolski&lt;/&gt;, &lt;name type="person"&gt;Jawłowska&lt;/&gt;) przeciwstawiają się werbalnej akceptacji wartości, której to akceptacji nie towarzyszy &lt;page nr=13&gt; też znamion stylistycznych, kompozycyjnych, gatunkowych, lecz jest wyłącznie tzw. światłem przedstawionym