i świadomość odrębności. Zgodnie z tym schematem Lassalle przyznawał Francji prawo do Alzacji i Lotaryngii, podobnie jak i Niemcom prawo do ziem polskich zaboru pruskiego. I jeśli po powstaniu styczniowym gotów był poprzeć myśl o odbudowaniu Polski pod opieką Niemiec, to nie bez szeregu zastrzeżeń. Natomiast nie miał nic przeciwko niepodległej Polsce powstałej kosztem Rosji. Autor zastanawia się przy tym, czy nie odezwało się w danym wypadku u Lassalle'a "doświadczenie Ślązaka" i wzgląd na Bismarcka. Podkreśla jednak, że "niezależnie od wszystkich społeczno-psychologicznych i politycznie aktualnych wpływów argumentacja Lassalle'a w kwestii polskiej opierała się całkowicie na podstawowych zasadach filozoficznego obrazu świata