warunkach wyjściowych tłumaczą zróżnicowanie w postępie w reorientacji handlu zagranicznego, ale tylko do pewnego stopnia. Kraje b. ZSRR znalazły się w gorszej sytuacji od krajów Europy Środkowej. Doświadczenia z centralnym planowaniem obejmowały dłuższy okres czas (z wyjątkiem krajów Bałtyckich), a zakres wzajemnej zależności, a w szczególności uzależnienia od Rosji był nieporównywalnie większy. Kraje Bałtyckie jednak pomimo zależności gospodarczej od Rosji oraz braku łatwo zbywalnych surowców na rynkach światowych znalazły się w grupie dobrych eksporterów.<br>Zmiany w dostępie do rynków OECD też nie tłumaczą tempa reorientacji handlu zagranicznego - w omawianym czasie nastąpiła poprawa dla wszystkich krajów przejścia, a tylko niektóre z nich