nie pociągnął za sobą takich kosztów - czy też nie był równie rozrzutny - jeśli chodzi o losy człowieka, jak zetknięcie się z komunizmem w dwudziestym stuleciu. Nikt nie potrafi dokładnie wymierzyć całości owych kosztów, ponieważ te reżymy wymuszały ofiary fizyczne przeważnie w warunkach tajności, a także dlatego, że związane z tym nieuchwytne szkody psychologiczne i kulturowe nie poddają się ocenom ilościowym. Można jednak w przybliżeniu choćby oszacować poszczególne kategorie ludzkiego cierpienia, zadanego przez reżimy marksistowsko-leninowskie w procesie komunistycznego przekształcania społeczeństw.<br> Trwające obecnie w Związku Sowieckim i w Chinach demaskowanie dawnych zbrodni - które dostarczyło nowych danych o ofiarach komunistycznego eksperymentu w dziedzinie