natomiast spora część mieszkańców miast.<br>Niemahometanie stali się obiektem dyskryminacji, widocznej na każdym niemal kroku, katolicyzm#wyzwaniem rzucanym zaborcy, a zarazem przejawem opozycji politycznej wobec dworu, ponieważ <page nr=114> cała dynastia Sobieskiech (książę Jakub I i jego następcy) przyjęła islam.<br>Kolaboracja znacznej części szlachty oraz magnaterii była po części tłumaczona faktem, iż obie te warstwy przywileje stanowe przedłożyły ponad kwestię języka i wyznania. Jeszcze przed rokiem 1683 ich przedstawiciele, znający na ogół nieśle język turecki, jeśdzili często z poselstwem do Stambułu, gdzie ponawiązywali kontakty, które okazywały się teraz niesłychanie przydatne.<br>Nieugięci patrioci, chodzący demonstracyjnie w strojach europejskich (najczęściej francuskich), stanowili zdecydowaną mniejszość.<br>Siłę