W dramacie poezja przechodzi w działanie wobec widzów. Ale głęboka nieufność do teatru sprawiła, że programowo spychano go do roli czysto pomocniczej.<br>Charakterystyczna jest pewna w tym względzie niekonsekwencja we wspomnianej prelekcji XVI Mickiewicza: mówił najpierw o potrzebie gmachu i aktorów, ale zaraz dalej jako wzór oddziaływania na publiczność ukazał obraz słowiańskiego bajarza, który swą sugestywną opowieścią trzyma w napięciu słuchaczy i tylko uchyla drzwi chałupy, by z kolei wesprzeć słowo nie sceniczną iluzją, lecz jakby dekoracją prawdziwą, bo stworzoną przez naturę: widokiem płynących po niebie obłoków. Potrzeba zatem teatru - ale takiego, w którym słowo nie byłoby zagłuszane, teatru z gruntu