i wschodzie Europy, wspólne rysy, różniące je od kręgu rzymsko-karolińskiej sukcesji. Państwa te wchodziły w orbitę klasycznej cywilizacji przez recepcję wzorów podejmowaną z własnej inicjatywy, wybiórczo, stosownie do miejscowych potrzeb i możliwości określonych przez kolektywistyczne struktury tradycyjnego społeczeństwa.<br>Wzory te czerpano z różnych stron. Władcy Czech, Polski i Węgier odczuwali nieodpartą siłę przyciągania niemieckich ośrodków cywilizacji. Pierwsi Przemyślidzi, Piastowie i Arpadzi przyjmowali z Ratyzbony lub z Magdeburga chrzest, kadry duchowieństwa oraz możliwe do zastosowania w miejscowych warunkach modele organizacji dworu monarszego i zarządu terytorialnego. W tym samym czasie Rurykowicze i wielmoże z ich otoczenia pozostawali pod równie nieodpartym urokiem kultury