może sprawować lub nadzorować sądy oraz pobierać z tego tytułu opłaty sądowe. O komesach nie ma tam ani słowa. W źródle tym rozpatrywano cztery ewentualności. Pierwsza zachodziła, jeśli konflikt został zażegnany w kraju, wskutek rozstrzygnięcia sporu przez sąsiadów obwinionego (causa infra patriam cum propriis vicinantibus pacificata fuerit). Wtedy "sami mieszkańcy okręgu otrzymują 12 solidów za rozsądzenie sprawy i za wydanie wyroku, jak to zwykle robili zgodnie ze swoimi zwyczajami, niech mają przyznane to prawo" (ibi solito more ipsi pagenses solidos XII pro districtione recipiant et pro wargida quae iuxta consuetudinem eorum solebant facere hoc concessum habeant).<br>Druga ewentualność - uwzględniona w Capitulare