gruntu złą.<br>(Vauvenargues)<br><br> "Teoria kata", która w oprawcy widzi metafizyczną<br>podstawę ładu na tym świecie, jest wyrazem pesymistycznej<br>oceny jednostki. Człowiek jest słaby, tworzy prawa po to,<br>aby je łamać. Człowiek jest zły i dlatego trzeba nim rządzić<br>żelaznym drągiem. Ta miła sercu de Maistre'a mądrość<br>dyktatorów jest odreagowaniem na osiemnastowieczne optymistyczne<br>złudzenia w ocenie jednostki. Człowiek "znatury" dobry i zdolny<br>do stanowienia o sobie, olśniony rolą<br>prawodawcy, zajął się nie sobą, ale sumieniem bliźnich<br>i z dziecinną radością pociągnął za sznurek od gilotyny.<br>Człowiek jest zły, rozumował - sądząc zresztą po sobie - de<br>Maistre, wielki mistrz francuskiej kontrrewolucji. Człowiek<br>jest zły