ziemię. Wydajność upraw była jednak nadal niższa niż w XVI w. Na wsi przybywało biedoty, która chętnie wynajmowała się do pracy dniówkowej, nieznacznie zaś tylko zwiększała się liczba gospodarstw bogatszych. Rozwijało się osadnictwo na prawie "olęderskim", zgodnie z którym w nowych wsiach chłopi płacili jedynie czynsz i byli zwolnieni z pańszczyzny.<br><br>Pod wpływem idei oświecenia publicyści poczęli się domagać poprawy położenia mieszczan i chłopów (por. s. 154-155). Żądano ograniczenia poddaństwa osobistego i patrymonialnych sądów właścicieli dóbr. Upominano się o prawa polityczne dla mieszczan. Istotną poprawę położenia ludności miast królewskich, wśród których znajdowały się prawie wszystkie najważniejsze ośrodki miejskie, przyniósł Sejm